Χρ. Ίντος
Την επόμενη ημέρα της μάχης του Κιλκίς (19-21 Ιουνίου 1913) οι βουλγαρικές δυνάμεις υποχωρούσαν και οι ελληνικές ανέμεναν διαταγή να συνεχίσουν την καταδίωξη του αντιπάλου. Το Ελληνικό Γενικό Στρατηγείο μετέφερε την έδρα του από το Μελισσοχώρι Θεσσαλονίκης στον Σιδηροδρομικό Σταθμό Κρηστώνης (Κιλκίς) και μετά από εντολή του εντός της ίδιας ημέρας οι ελληνικές Μεραρχίες προχώρησαν βόρεια του Κιλκίς με κατεύθυνση προς την Δοϊράνη. Την επιχείρηση για την κατάληψη της πόλης και της περιοχής την είχαν αναλάβει η 3η και η 10 Μεραρχία. Ο στόχος επιτεύχθηκε στις 23 Ιουνίου 1913 μετά σκληρό και αιματηρό αγώνα.
Η κατάληψη της Δοϊράνης ήταν μεγάλη νίκη για τους Έλληνες. Κατέλαβαν τον τόπο όπου είχε τις αποθήκες εφοδιασμού του ο αντίπαλος. Περιήλθαν στα χέρια τους πολλά εφόδια, τρόφιμα και πολεμικό υλικό. Οπισθοχωρώντας οι Βούλγαροι πήραν μαζί τους ως όμηρο τον επιχώριο Μητροπολίτη Φώτιο και τριάντα προκρίτους. Το γεγονός προκάλεσε ανησυχία και η Ελλάδα διαμαρτυρήθηκε στις Μεγάλες Δυνάμεις. Απαιτούσε να τηρηθούν οι διεθνείς κανόνες περί αιχμαλώτων. Αυτό θα έκαμνε και η ίδια για τις αιχμαλώτους που είχε συλλάβει.
Ο Αρχηγός του Επιτελείου γνωστοποίησε στον Πρωθυπουργό την προέλαση του Στρατού και τη νίκη στη Δοϊράνη με το παρακάτω τηλεγράφημα:
«Πρωθυπουργόν Βενιζέλον
Ημέτερος Στρατός, μετά τριημέρους αγώνας εις Κιλκίς, Λαχανάν, Νιγρίταν και Γευγελήν, ανασυνταχθείς εν τάχει, παρά την μεγίστην αυτού κόπωσιν, καταδίωξε κατά πόδας τον εχθρόν, άνευ απωλείας χρόνου. Αι Μεραρχίαι ημών του αριστερού, επιτεθείσαι από χθες εναντίον εχθρού, κατέχοντος ισχυρώς τα προ της Δοϊράνης υψώματα, άτινα είχεν εκ των προτέρων οχυρώσει, ανέτρεψαν σήμερον αυτόν, ώραν 10ην πρωίας. Η Ταξιαρχία Ιππικού, επελάσασα, επέφερεν εις αυτόν αρκετήν φθοράν και μεγάλην αταξίαν.
Σιδηρ. Σταθμός Κιλκίς 23-6-1913.
Αρχηγός Επιτελείου, Δούσμανης»
Αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων ο Κρώφορδ Πράις (ανταποκριτής ευρωπαϊκών εφημερίδων) έγραψε: . … Επί της μεσημβρινής κορυφής ευρίσκεται αυτή η Δοϊράνη – αποτελούσα ειδεχθή αντίθεσιν προς την περιβάλλουσαν Άλπειον σκηνογραφίαν, την οποίαν καταισχύνει. Οιονεί εκδηλών σεβασμόν προς το καλλιτεχνικόν αίσθημα, ο σιδηρόδρομος εγκαταλείπει την πόλιν προς τα αριστερά και προσεγγίζει προς τον παραλίμνιον σταθμόν επί της ανατολικής όχθης. …. Το σλαυικόν όνομα, δια του οποίου είχεν επιγραφή το Σταθμαρχείον, διαφαίνεται ακόμη κάτω από το πρώτον επίχρισμα της ασβέστου, οι πελώριοι τοίχοι των βουλγαρικών αποθηκών απέκλειον την θέαν της λίμνης, εκατοντάδες βουλγάρων αιχμαλώτων ανέμενον την μεταφοράν των εις Θεσσαλονίκης, και σωροί εχθρικών τυφεκίων, τα οποία είχον παύσει το φυσικόν των κακκάρισμα, απέκειντο επί του εδάφους… ( σ. 242-251).
Το Ελληνικό Γενικό Στρατηγείο στις 24 Ιουλίου 1913 εγκαταστάθηκε στη Δοϊράνη και αμέσως έδωσε εντολή στις ελληνικές Μεραρχίες του κέντρου και του αριστερού τμήματος του Μετώπου να κατευθυνθούν προς την κοιλάδα του Στρυμόνα. Ένας άλλος στόχος ήταν η επιτυχής διάβαση του όρους Κερκίνη (Μπέλλες).
Η 2η και η 4η Μεραρχία ανέλαβαν το εγχείρημα. Την επόμενη ημέρα, 25 Ιουνίου 1913, τμήματα της 2ης έδωσαν μάχη στη θέση Ντόρλομπος – Τζαμί Κραν. Η 4η παρέμεινε στη θέση της και η 3η έχοντας δύο Συντάγματα, το 10ο και 12ο στην πρώτη γραμμή, έδωσε διήμερη μάχη στη θέση Κωστουρίνου – Ραμπρόβου. Πέτυχε να συγκεντρώσει πολλά λάφυρα και μεταξύ αυτών και εννέα πυροβόλα που εγκατέλειψε ο εχθρός. Η 10η απρόσκοπτα συνέχισε την πορεία της και ο εχθρός υποχώρησε στις αρχικές του θέσεις πάνω στο Μπέλλες.
Αφού έτσι διαμορφώθηκε η κατάσταση το Γενικό Στρατηγείο έδωσε διαταγή κατάληψης της κοιλάδας της Στρώμνιτσας. Τον εχθρό που συνεχώς υποχωρούσε τον καταδίωκε η 4η μεραρχία και προωθημένες δυνάμεις της 2ης κατέβηκαν στην κοιλάδα που προαναφέρθηκε και συνέβαλλαν στην κατάληψή της. Το 23ο Σύνταγμα της 5ης και η ημιλαρχία ιππικού της 3ης στις 11 η ώρα το πρωί μπήκαν στην πόλη της Στρώμνιτσας χωρίς να συναντήσουν ουσιαστική και άξια λόγου αντίσταση (26 Ιουνίου 1913). Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκαν και οι δυνάμεις των άλλων μεραρχιών προελαύνοντας συνεχώς κατευθυνόμενες προς τα βόρεια. Η Στρώμνιτσα ήταν πλέον στα χέρια των Ελλήνων και ο ενθουσιασμός των κατοίκων μεγάλος. Από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό της Δοϊράνης, όπου το Γενικό Στρατηγείο, στις 27 Ιουνίου στάλθηκε προς το Υπουργείο των Στρατιωτικών πλήρης αναφορά των όσων διαδραματίστηκαν κατά τη μάχη και την κατάληψη της πόλης Μεταξύ των άλλων αναφέρονταν:
«….. Η μάχη της Στρώμνιτσας εκτυλίχθηκε επί των ορεινών διαβάσεων του όρους Μπέλεσι. Η οροσειρά του Μπέλεσι 100 χιλιομέτρων περίπου αποτελεί ως εκ του ύψους και του αποτόμου των κλιτύων αυτής, φραγμόν μεταξύ της κοιλάδος της Στρωμνίτσης και της νοτιοανατολικής Μακεδονίας. Η οροσειρά αύτη διασχίζεται υπό μιάς μόνης αμαξιτής οδού από Δοϊράνης εις Στρώμνιτσαν, δυσκόλου και ταύτης. Η ύπαρξης μιας και μόνης αμαξιτής οδού επέβαλε την δια ταύτης και μόνης διέλευσιν ολοκλήρου του Ελληνικού Πεδινού Πυροβολικού, το δύσβατον του εδάφους δεν επέτρεψεν κατά την πρώτην ημέραν του αγώνος την προς μάχην ανάπτυξιν περισσοτέρων των τριών Πεδινών Πυροβολαρχιών. Εντούτοις η προέλασις του Ελληνικού Πεζικού εξηκουλούθη καθ΄ όλην την ημέραν βραδείαν μεν αλλ΄ αδιάκοπος προς πάσαν την έκτασιν της εχθρικής αμυντικής γραμμής….». Συνεχίζεται η περιγραφή και η αναφορά τελειώνει: «… Τα ημέτερα στρατεύμετα καταδιώξαντα κατά πόδας διεσκόρπισαν τας εχθρικάς τάξεις, ο δε εχθρός ηναγκάσθη να εγκαταλείψη 9 πυροβόλα και πλήθος άλλου υλικού. .. Εν Σύνταγμα Πεζικού κατέλαβεν προς την εσπέραν την Στρώμνιτσαν.
Β. Δούσμανης»
Η χαρά των Ελλήνων Στρωμνιτσιωτών κράτησε ένα μήνα. Με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου που υπογράφηκε στις 28 Ιουλίου 1913 η πόλη επιδικάστηκε στους Βούλγαρους. Με διαταγή του Βασιλιά το άγγελμα της θλιβερής είδησης στους κατοίκους ανατέθηκε στον οικείο Μητροπολίτη Αρσένιο. Οι Έλληνες έβαλαν φωτιά στα σπίτια τους και με πόνο καρδιάς αναχώρησαν για την ελεύθερη Ελλάδα με ίδια μέσα ή με μεταγωγικά του Στρατού. Ημερομηνία παράδοσης είχε ορισθεί η 10η Αυγούστου αλλά οι Βούλγαροι παρουσιάστηκαν στις 19 του ίδιου μήνα και παρέλαβαν την καμένη πόλη. Οι Έλληνες Στρωμνιτσιώτες μετακινήθηκαν προς τη Θεσσαλονίκη και το Κιλκίς και αποτέλεσαν τον κύριο πυρήνα της πόλης αυτής μετά την ομώνυμη μάχη του 1913.
Την ίδια ημέρα με την κατάληψη της Στρώμνιτσας, 26 Ιουνίου 1913, ο Ελληνικός Στρατός έδωσε μάχη στο Πετρίτσι. Ελευθέρωσε το Σιδηρόκαστρο, τις Σέρρες, τη Δράμα (26-27 Ιουνίου 1913) και ο Στόλος την Καβάλα. Πορεύτηκε προς τα βόρεια δίνοντας σκληρές μάχες στα στενά της Κρέσνας (8-11 Ιουλίου 1913), και ο Στόλος στις 12 απελευθέρωσε την Αλεξανδρούπολη. Ακολούθησε η μάχη του Σιμιτλή (12-17 Ιουλίου), η απελευθέρωση της Ξάνθης (13 Ιουλίου), της Κομοτηνής (16 Ιουλίου) και στις 18 επήλθε ανακωχή. Δέκα ημέρες αργότερα υπογράφηκε η Συνθήκη του Βουκουρεστίου και τερματίστηκε ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος. Τα ελληνικά σύνορα ανατολικά ορίστηκαν στον Νέστο ποταμό αφήνοντας εκτός τη Θράκη που θα ενταχθεί στον ελληνικό κορμό μετά τον Α΄ Παγκόσμιο και πάλι μετά άλλη μια νέα μάχη Δοϊράνης, εκείνη του Σεπτεμβρίου του 1918.
Συγκεντρωτικά οι απώλειες του Ελληνικού Στρατού κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους ήταν:
Α΄ Βαλκανικός 1912 Νεκροί Τραυματίες Σύνολο
Μέτωπο Μακεδονίας 760 3.670 4.530
Μέτωπο Ηπείρου 1.610 5.620 7.230
………………………………………………………………….
ΣΥΝΟΛΟ 2.370 9.300 11.670
Β΄ Βαλκανικός 1913 5.850 23.850 29.700
………………………………………………………………...
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 8.220 33.150 41.400
Από τους 33.150 τραυματίες πέθαναν περίπου 1.560 ανεβάζοντας το σύνολο των νεκρών σε 9.800 περίπου. Προσβλήθηκαν από ασθένειες περίπου 10.000 άνδρες από τους οποίους πέθαναν περίπου το 10%. Υπήρξαν 600 παγόπληκτοι στα βουνά της Ηπείρου και περίπου 200 αγνοούμενοι (ΓΕΣ/ΔΙΣ Επίτομη Ιστορία των Βαλκανικών Πολέμων 1912-1913, Αθήνα 1987).
Με το αίμα τόσων χιλιάδων ανδρών ελευθερώθηκε η Μακεδονία, η Ήπειρος και έφθασε ο στρατός ως τη Θράκη, άσχετα αν επιδικάστηκε στον αντίπαλο. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι είχαν ως αποτέλεσμα να διπλασιαστεί η έκταση της Ελλάδας. Από 63.210 τετραγωνικά χιλιόμετρα έφθασε στα 220.308. Αυξήθηκε ο πληθυσμός από 2.700.000 σε 5.500.000.
Στις πολύνεκρες μάχες έλαβαν μέρος 129.000 πεζοί και 1000 ιππείς. Έχασαν τη ζωή τους 304 αξιωματικοί και 7.428 οπλίτες ενώ έμειναν τραυματίες 628 αξιωματικοί και 42.185 οπλίτες.
(Περίληψη από το σχετικό βιβλίο μας)
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου