Η ΠΟ­ΛΕ­ΜΙ­ΚΗ ΤΕ­ΧΝΗ ΣΤΟΥΣ ΒΑΛ­ΚΑ­ΝΙ­ΚΟΥΣ ΠΟ­ΛΕ­ΜΟΥΣ 1912 -13

Οι Βαλ­κα­νι­κοί πό­λε­μοι υ­πήρ­ξαν α­πό τους πλέ­ον έν­δο­ξους α­γώ­νες του Ελ­λη­νι­κού Έ­θνους και ο­δή­γη­σαν στην α­πε­λευ­θέ­ρω­ση υ­πό­δου­λων ε­δα­φών μας. Στα πε­δί­α των μα­χών γρά­φη­καν έν­δο­ξες σε­λί­δες αί­μα­τος, αλ­λά  και με­γα­λεί­ου ψυ­χής, κά­τι το ο­ποί­ο διέ­κρι­νε ό­λους τους Έλ­λη­νες μα­χη­τές

Ε­πί­ση­μα χεί­λη, α­πό τον πρί­γκι­πα Νι­κόλα­ο μέ­χρι τον Βε­νι­ζέ­λο, τό­νι­ζαν την ση­μα­σί­α  της πο­λε­μι­κής τέ­χνης. Η σχε­τική φι­λο­λο­γί­α πού α­να­πτύ­χθη­κε συ­νο­ψί­ζε­ται στη φρά­ση: «Μνη­μεί­α, ή­ρω­α, μαυ­σωλεί­α, αν­δριά­ντες, ει­κό­νες, α­κο­λου­θούν τους η­ρω­ι­σμούς και τις θυ­σί­ας. Οι καλλι­τέ­χνες έρ­χο­νται με­τά τους πο­λε­μι­στές και τους ή­ρω­ες».

Ό­λα τα έρ­γα πού χρη­μα­το­δο­τή­θη­καν α­νή­κουν στη λε­γό­με­νη «πολε­μι­κή τέ­χνη», δη­λα­δή στην τέ­χνη που ει­κο­νο­γρα­φεί τα πο­λε­μι­κά γε­γο­νό­τα και τους πρω­τα­γω­νι­στές τους. Η πο­λε­μι­κή τέ­χνη γνώ­ρι­σε πραγ­μα­τι­κή άν­θη­ση μετά την ε­θνι­κή τα­πεί­νω­ση το 1897, το­νώ­θη­κε με τον Μα­κε­δο­νι­κό Α­γώ­να, κα­θιε­ρώ­θηκε με τους Βαλ­κα­νι­κούς Πο­λέ­μους και ε­πι­βλή­θη­κε ό­λο τον Με­σο­πό­λε­μο. Σκο­πός της εί­ναι να δια­τη­ρή­σει την Ε­θνι­κή μνή­μη, να δι­δά­ξει, να φρο­νη­μα­τί­σει, να πα­ρα­δειγ­μα­τί­σει, να εκ­φρά­σει την ε­θνι­κή ευ­γνω­μο­σύ­νη προς τους ή­ρω­ες, να υ­πο­μνη­μα­τί­σει τα ι­στο­ρι­κά γε­γο­νό­τα.

Α­πό τις με­ρί­δες «Έ­κτα­κτα Έ­ξο­δα και Βο­η­θή­μα­τα» και «Στρα­τιω­τι­κές Δα­πά­νες ε­κτός προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού» χρη­μα­το­δο­τή­θη­καν ει­κα­στι­κά έρ­γα και δό­θη­καν τα έ­πα­θλα στους νι­κη­τές ε­νός δια­γω­νι­σμού πο­λε­μι­κών α­σμά­των, α­μεί­φθη­καν οι συν­θέ­τες τους και δό­θη­καν τα έ­πα­θλα στους νι­κη­τές ε­νός δια­γω­νι­σμού στρα­τιω­τι­κών δι­η­γη­μά­των.

Ο Ε­λευ­θέ­ριος Βε­νι­ζέ­λος ως υ­πουρ­γός των Στρα­τιω­τι­κών εί­χε την πρω­το­βουλί­α να ει­σα­γά­γει το ά­σμα στον στρα­τό και την 1η Νο­εμ­βρί­ου 1913, υ­πέ­γρα­ψε τη σχετι­κή προ­κή­ρυ­ξη του δια­γω­νι­σμού για τη σύν­θε­ση πέ­ντε ποι­η­μά­των.

Στις 11 Ιου­λί­ου 1914 α­πό τους 215 ποι­η­τές με τα 450 ποι­ή­μα­τα, α­να­κη­ρύ­χτη­καν νι­κη­τές ο δι­πλω­μά­της Ν. Μπά­ρα­κλης για τον «θού­ριο Στρα­τού», ο Ζαχ. Πα­πα­ντω­νί­ου για έ­ναν «θού­ριο», η Ε­λέ­νη Νε­γρο­πό­ντη για το ε­πι­νί­κιο στρα­τού «Ο Μαρ­μα­ρω­μέ­νος βα­σι­λιάς», ο Στέ­λιος Σπε­ρά­ντσας για το «΄Α­σμα α­να­ψυ­χής» του στρα­τιώ­τη, η νοι­κο­κυ­ρά Μα­ρί­α Π. Στα­μα­τέλ­λου για το ά­σμα α­να­ψυ­χής του ναύ­τη «Έ­για μόλα» και ο θρ. Ζω­ϊ­ό­που­λος, με ψευ­δώ­νυ­μο «Δα­να­ός», για τον θού­ριο του ναύ­τη «Στα κα­νό­νια» και το ά­σμα α­να­ψυ­χής του στρα­τιώ­τη «Στο χορ­τά­ρι». Χω­ρίς να προ­κη­ρυ­χθεί μου­σι­κός δια­γω­νι­σμός, τα προ­κρι­θέ­ντα ποι­ή­μα­τα με­λο­ποι­ή­θη­καν σχε­δόν α­μέ­σως α­πό τους μου­σουρ­γούς Σπ. Σα­μά­ρα, Μ. Κα­λο­μοί­ρη, Διο­νύ­σιο Λαυρά­γκα, θε­όφ. Σα­κελ­λα­ρί­δη, τους Α­δελ­φούς Γε­ώρ­γιο και Να­πο­λέ­ο­ντα Λα­μπε­λέ­τη.

Για την εμ­ψύ­χω­ση των πο­λε­μι­στών ο Κ. Πα­λα­μάς έ­γρα­ψε τον Σε­πτέμ­βριο του 1912  το  εμ­βα­τή­ριο «Ε­μπρός», που στη συ­νέ­χεια με­λο­ποι­ή­θη­κε α­πό τον Κα­λο­μοί­ρη:

«Ε­μπρός ο­λόρ­θοι α­τρό­μα­χτοι,

Μαυ­ρί­λα Α­στρο­πε­λέ­κι

Μα το σπα­θί γορ­γά­στρα­ψε,

Και να ! η βρο­ντή του­φέ­κι!

Στον Πίν­δο απ΄ τον Τα­ΰ­γε­το,

Και στα Μπαλ­κά­νια, ως πέ­ρα,

Μια η φλό­γα, μια η φο­βέ­ρα,

Κ΄ έ­νας ο νους. Ε­μπρός!»

Xρη­μα­το­δο­τή­θη­καν ε­πί­σης 700 α­να­μνη­στι­κές πλά­κες, τις ό­ποιες πα­ράγ­γει­λε αρ­χές 1914 στον γλύ­πτη Θω­μά Θω­μό­που­λο ο Ελευ­θέ­ριος Βε­νι­ζέ­λος, ως υ­πουρ­γός των Στρα­τιω­τι­κών, με σκο­πό να χα­ρα­χτούν επ' αυ­τών τα ο­νό­μα­τα των πε­σό­ντων και να ε­ντοι­χι­στούν στις εκ­κλη­σί­ες των κω­μο­πό­λε­ων και των χω­ριών, πού δεν εί­χαν τη δυ­να­τό­τη­τα ν' α­νε­γεί­ρουν α­ναμνη­στι­κές στή­λες. Σε αυ­τές  με χρο­νο­λο­γί­α 1912 – 1913, α­κο­λου­θού­σαν τα ο­νό­μα­τα των πε­σό­ντων και η ε­πι­γρα­φή «Α­ΠΕ­ΘΑ­ΝΟΝ / Υ­ΠΕΡ / ΠΑ­ΤΡΙ­ΔΟΣ».

Οι πρω­τα­γω­νι­στές των γε­γο­νό­των, ο Βενι­ζέ­λος και ο Κων­στα­ντί­νος, α­πει­κο­νί­στη­καν ά­πει­ρες φο­ρές α­πό Έλ­λη­νες και ξέ­νους καλ­λι­τέ­χνες. Α­κό­μη και Μέ­χρι και στα σπιρ­τό­κου­τα α­πει­κο­νί­στη­καν οι μορ­φές τους.

Share on Google Plus

About ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΑΥΡΟΓΟΝΑΤΟΣ

Απόστρατος Αξιωματικός, Αρθρογράφος,Ιστορικός Ερευνητής