Αφιέρωμα για τους πεσόντες Διοικητές Συνταγμάτων - Ταγμάτων στην Επική Μάχη Κιλκίς Λαχανά 19 - 21 Ιουνίου 1913

 Ο υπέρμετρος ενθουσιασμός του Έλληνα μαχητή και όχι μόνο, δημιουργεί την υπερβολή, η υπερβολή την υπέρβαση , η υπέρβαση την αυταπάρνηση η αυταπάρνηση την αυτοθυσία και η αυτοθυσία δημιουργεί τους Ήρωες, τους ΕΛΛΗΝΕΣ ΗΡΩΕΣ. Αυτή ήταν η ψυχολογία του συνόλου του Ελληνικού Στρατού κατά τους Βαλκανικούς πολέμους, αλλά κυρίως στην τριήμερη επική μάχη του Κιλκίς – Λαχανά, όπου τα αποτελέσματα της ήταν νικηφόρα, αλλά σε θύματα ήταν τραγικά, αποδεικνύοντας την γενναιότητα  αλλά και την ανθρωποθυσία όλων των συμμετεχόντων σε αυτή.

Οι Έλληνες βρέθηκαν αντιμέτωποι ενός υπεράριθμου συγκριτικά εχθρού, εμπειροπόλεμου, ριψοκίνδυνου καλά εξοπλισμένου και εδραιωμένου στην περιοχή από καιρού, το  όνειρο του οποίου ήταν να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να έχει πρόσβαση στο Αιγαίο.

Στον πόλεμο όμως νικάει το θάρρος και όχι η αριθμητική υπεροχή του εχθρού ή οπλισμός του αντιπάλου,  αυτό ακριβώς έγινε στη μάχη Κιλκίς – Λαχανά οι Έλληνες Αξιωματικοί και στρατιώτες πρόταξαν τα στήθη και της ξιφολόγχες τους, και όντως η «λόγχη νίκησε το πυρ». Αυτό είναι Ελληνικό φαινόμενο.

Θα ήταν παράλειψη ή μάλλον δεν θα είχε νόημα ο εορτασμός αυτού του Έπους,  αν δεν θα αναφερόμασταν στους πρωταγωνιστές αυτής της εποποιίας, που οδήγησαν τα στρατεύματά τους στη νίκη, γνωρίζοντας εκ των προτέρων, ότι οι πιθανότητες να επιζήσουν ήταν λίγες , αλλά παρ΄ όλα αυτά μπήκαν μπροστά όρθιοι, αψηφώντας τα εχθρικά βόλια και χάρισαν στην Πατρίδα τις ζωές τους αλλά και τις ζωές των στρατιωτών τους που τους ακολουθούσαν με ενθουσιασμό.

Ας δούμε όμως παρακάτω τους πεσόντες Διοικητές Συνταγμάτων και Ταγμάτων, μέσω των οποίων αποτίνουμε φόρο τιμής σε όλους τους νεκρούς μας,  που έλαβαν μέρος σε αυτή την επική μάχη,  σε αυτό το μέρος της Μακεδονικής γης και πότισαν με το αίμα τους αυτά τα χώματα και άνθισε η ελευθερία στη Μακεδονία μας.

Οι προτομές τους είναι τοποθετημένες  στο χώρο του Στρατιωτικού Μουσείου στο Λόφο Ηρώων του  Κιλκίς, «αγναντεύοντας» τον τόπο που πολέμησαν και έπεσαν, για μια ελεύθερη Μακεδονία, για μια Ελεύθερη πατρίδα.

  

Συνταγματάρχης πεζικού Παπακυριαζής Ιωάννης

  Διοικητής 4ου Συντάγματος Πεζικού.

 Ο Ιωάννης Παπακυριαζής, από την Υπάτη Νομού Φθιώτιδας, ανήκει στη γενιά των αξιωματικών εκείνων, που κατά τη διάρκεια των Πολέμων 1912 – 13 διπλασίασαν και λάμπρυναν την Ελλάδα.
Υπολοχαγός στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο το 1897, διακρίνεται ως Διοικητής λόχου στη μάχη του Δομοκού.

Το 1911 ως διοικητής του 3ου Συντάγματος Πεζικού διακρίνεται στα μεγάλα συμμαχικά γυμνάσια και αποσπά τα συγχαρητήρια του στρατηγού Εντόυ, Αρχηγού της Γαλλικής Αποστολής. 

 Στους Βαλκανικούς Πολέμους ως διοικητής του 4ου Συντάγματος Πεζικού, λαμβάνει μέρος στις μάχες για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, του Σαρανταπόρου και των Γιαννιτσών και εισέρχεται πρώτος με το Σύνταγμά του στη Θεσσαλονίκη.

Στη μεγάλη μάχη στα υψώματα του Λαχανά, που έκρινε την τύχη της Μακεδονίας την 21η Ιουνίου 1913, μετά από την αναγνώριση και εκτίμηση της τακτικής κατάστασης, «εισηγείται» «Συντονισμένη επίθεση των δύο Μεραρχιών Ιης και ΙVης θέλει φέρει πτώση της θέσεως του εχθρού εντός ώρας». Η εισήγησή του, που υιοθετήθηκε από τους δύο Μεράρχους, κρίνει την έκβαση της μάχης.
Στο κρισιμότερο σημείο της μάχης αυτής και για να ενθαρρύνει τους αξιωματικούς και στρατιώτες του, προηγείται φωνάζοντας «Εμπρός παιδιά μου και τους φάγαμε!». Και ακολουθούμενος από ενθουσιασθέντες στρατιώτες επιτίθεται ακάθεκτος κατά των αμυνομένων Βουλγάρων.

Η απροσδόκητη και μανιώδης αυτή επίθεση των Ελλήνων κλόνισε το ηθικόν του εχθρού και ανάγκασε αυτόν να υποχωρήσει ατάκτως, αλλά ο ηρωικός Συνταγματάρχης, βαλλόμενος από εχθρικές σφαίρες στην καρδιά, πέφτει νεκρός και εισέρχεται έφιππος, όπως συνήθιζε να πορεύεται, να προελαύνει και να επιτίθεται, αυτή τη φορά στην ιστορία και την αιωνιότητα.
Μετά την θριαμβευτική αυτή νίκη των Ελληνικών όπλων, ο Βασιλεύς και Αρχιστράτηγος των Ελλήνων Κωνσταντίνος μόλις πληροφορήθηκε τον ηρωικό αυτόν θάνατο του Συνταγματάρχη Παπακυριαζή, μετέβη στο πεδίον της μάχης και ασπάσθηκε τον τιμημένο νεκρό, δακρύζοντας για την απώλεια του.

 Συνταγματάρχης πεζικού Καμπάνης Αντώνιος.

Διοικητής του 8ου Συντάγματος Πεζικού.

Ο Αντώνιος Καμπάνης(1857-1913) καταγόταν από την Άνδρο.

Κατατάχθηκε στο στρατό ως εθελοντής το 1877, ενώ το 1882 ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός Πεζικού. Ως Λοχαγός συμμετείχε στον ατυχή πόλεμο του 1897, εκτελώντας τα καθήκοντα του υπασπιστή της 4ης Ταξιαρχίας.

Έγραψε διάφορα βιβλία και μετέφρασε το σύγγραμμα του Αυστριακού Στρατηγού Von Kuhn, «Ο ορεινός πόλεμος».

Έπεσε μαχόμενος την 21 Ιουνίου 1913 στο ύψωμα 272  λίγες ώρες πριν καταληφθεί οριστικά η πόλη του Κιλκίς.

Συγκεκριμένα αποφάσισε να θυσιαστεί ο ίδιος, πηγαίνοντας πάνω σε ένα λόφο για να καταδείξει την θέση του εχθρού.

Τότε είπε στους υπόλοιπους: «Κάντε στην άκρη. Εγώ έζησα αρκετά. Εσείς είστε μικροί ακόμη. Σας περιμένουν οι οικογένειές σας».

Έπειτα καταδεικνύοντας την θέση του εχθρού είπε : «Ιδού ο δρόμος προς την νίκη». Τότε θραύσματα οβίδος  τον χτύπησαν στις διόπτρες του (κιάλια) και πριν προλάβει να αντιδράσει, έσκασε δίπλα του άλλη μια οβίδα και τον αποτελείωσε.

Η θυσία του έδειξε τον δρόμο προς την απελευθέρωση της πόλης. Το σπουδαίο αυτό περιστατικό έγινε λίγο μετά τις 05:00 το πρωί και για την Ηρωική του προσπάθεια,  το όνομά του έγινε θρύλος στην τοπική κοινωνία του Κιλκίς.

Το χωριό Καμπάνη, όπου έπεσε ηρωικά, έχει πάρει προς τιμή του το Επώνυμό του.

 Αντισυνταγματάρχης πεζικού Καραγιαννόπουλος  Κωνσταντίνος,,(1859-1913)

 Διοικητής 7ουΣυντάγματοςΠεζικού

Καταγόταν από τη Λιβαδειά

Κατατάχθηκε στο Στρατό το 1881 και ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός το 1885 προερχόμενος από τη Στρατιωτική Σχολή Υπαξιωματικών.

 Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους 1912 – 1913 ως Διοικητής του 7ου Συντάγματος της ΙΙ μεραρχίας Πεζικού.

Το Σύνταγμά του μεταφέρθηκε από το μέτωπο της Ηπείρου στη Μακεδονία.

 Έπεσε μαχόμενος στην μάχη του Κιλκίς την 21 Ιουνίου 1913 Διοικώντας το 7ο  Σύνταγμα Πεζικού.

Αντισυνταγματάρχης πεζικού Καμάρας Αντώνιος

Διοικητής 16ου Συντάγματος Πεζικού.

Ο Αντώνιος Καμάρας (1854-1913)

Καταγόταν από την Κέα.

Κατατάχθηκε στο Στρατό το 1880 και ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός το 1885 προερχόμενος από τη Στρατιωτική Σχολή Υπαξιωματικών.

Έλαβε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.

Πολέμησε στο μέτωπο της Ηπείρου στις μάχες Πέντε Πηγαδίων και Γριμπόβου.

Ως Διοικητής του 16ου Συντάγματος της V Μεραρχίας , τραυματίστηκε στη μάχη του Κιλκίς και εξέπνευσε στο Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.

Ταγματάρχης Πεζικού  Αντώνιος Κουτήφαρης

Ο Αντώνιος Κουτήφαρης(1862-1913)

Καταγόταν από το Βαρούσι Λακωνίας.

Πήρε μέρος στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.

Ως Διοικητής  ΙΙΙ Τάγματος 9ου Συντάγματος Πεζικού  έπεσε μαχόμενος στη μάχη  του Κιλκίς το 1913,  παρά τον Σιδηροδρομικό Σταθμό του Γαλλικού.

Αξίζει να αναφερθεί η μαρτυρία του πρώην Αρχηγού  ΓΕΣ, βουλευτού και Υπουργού, Γεωργίου Κοσμά ο οποίος πήρε μέρος στη μάχη Κιλκίς, για τον Ταγματάρχη Κουτήφαρη, ο οποίος βαριά τραυματισμένος, μεταφέρθηκε στο χωριό Μελισσοσοχώρι , για νοσηλεία, όπου εκεί είχε  εγκατασταθεί  το χειρουργείο εκστρατείας, και το Στρατηγείο του Βασιλέως Κωνσταντίνου.

…Τον επισκέφτηκε ο Βασιλεύς και τον ρώτησε:

- Πως είσαι αγαπητέ μου, Κουτήφαρη; Και αντί να απαντήσει ο στην ερώτηση του, αντπερώτησε:

- Νικώμεν Μεγαλειώτατε;

Και αφού έλαβε καταφατική απάντηση, έστρεψε το κεφάλι του προς το πλευρό και παρέδωσε το πνεύμα του και την αγία ψυχή του εις τον Θεό…

Ταγματάρχης Πεζικού Βελισσαρίου Ιωάννης

Ο Διοικητής του 9ου Συντάγματος Ευζώνων Ιωάννης Βελισσαρίου    ( 1861 - 1913)

Ο Ήρωας των Ηρώων. Γεννήθηκε στο Πλοέστι Ρουμανίας.

Ο πατέρας του ήταν εύπορος κτηματίας και είχε μεταναστεύσει στη Ρουμανία από την Κύμη Εύβοιας.

Στις 11 Μαρτίου 1881, έχοντας τελειώσει τις γυμνασιακές σπουδές του, ο Βελισσαρίου κατετάγη στον Στρατό ως κληρωτός, προκειμένου να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία.

Στον Β΄ Βαλκανικό ο Βελισσαρίου συμμετείχε μεταξύ άλλων και στη Μάχη Κιλκίς Λαχανά, Κινούμενος έφιππος και ακάλυπτος περνούσε από τις θέσεις όλων των ανδρών του για να τους εμψυχώνει.

Στις 12 Ιουλίου1913 η VI Μεραρχία, συμμετέχοντας με άλλες δυνάμεις στην μάχη της Κρέσνας, ανέλαβε από το Γενικό Στρατηγείο την αποστολή να ωθήσει το αριστερό της προς Ουράνοβο για να κυκλώσει, το άκρο της αμυνόμενης βουλγαρικής παράταξης.

Τον ρόλο της εμπροσθοφυλακής ανέλαβε το 9ο Τάγμα Ευζώνων του Βελισσαρίου. Κατά τη διάρκεια της μάχης για την κατάληψη του υψώματος 1378, στο οποίο είχαν εγκατασταθεί αμυντικά οι εχθρικές δυνάμεις, ο Βελισσαρίου και οι άνδρες του αντιμετώπισαν ισχυρή αντίσταση και οι απώλειες ήταν μεγάλες.

Στην πιο κρίσιμη στιγμή της μάχης (και αφού προηγουμένως είχε πολεμήσει με πέτρες και βράχους, λόγω έλλειψης πυρομαχικών) ο Βελισσαρίου σηκώθηκε όρθιος και κραδαίνοντας το περίστροφό του φώναξε ώστε να ακουστεί σε όλους: «Όποιος θέλει την νίκη αυτή η αλλιώς τον θάνατο ας με ακολουθήσει» και πρώτος άρχισε να τρέχει προς τον εχθρό.

Πίσω του, συνεπαρμένοι από τον ηρωισμό του Διοικητή τους, όρμησαν οι εύζωνοί του. Το θεριστικό πυρ των εχθρικών πολυβόλων προκάλεσε μεγάλες απώλειες στο Τάγμα, το οποίο όμως συνέχισε να πολεμά. Κάποια στιγμή ο Ταγματάρχης Βελισσαρίου τραυματισμένος έπεσε στο έδαφος.      

Μεταφέρθηκε στο ορεινό χειρουργείο, στο οποίο άφησε την τελευταία του πνοή.

 Όταν ο Βασιλιάς πληροφορήθηκε το θάνατό του λέγεται πως είπε: «Ήταν επόμενο. Τέτοιοι ήρωες δε ζουν πολύ». Στο συλλυπητήριο τηλεγράφημα που συνέταξε και απέστειλε προς τη σύζυγό του έγραφε τα εξής: Χαιρετίζω τον Ήρωα των Ηρώων».

Ταγματάρχης πεζικού. Διαλέτης Φωκίων

 Διοικητής 1ου Συντάγματος Πεζικού.

 O Ταγματάρχης Φωκίων Διαλέτης, γόνος της ιστορικής οικογένειας Διαλέτηδων γεννήθηκε στο Χρυσιβίτσι Αιτωλοακαρνανίας

κατετάγη εθελοντής την 25 Μαίου 1881 και φοίτησε στη Σχολή Υπαξιωματικών και την 20 Αυγούστου  1888 ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός Πεζικού.

Έλαβε μέρος στον πόλεμο του 1897, προήχθη το Δεκέμβριο του 1904 σε Λοχαγό και το Δεκέμβριο του 1911 σε Ταγματάρχη.

Κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1912 -13 έλαβε μέρος ως Διοικητής Τάγματος του 1 Συντάγματος Πεζικού της ΙΙ Μεραρχίας Πεζικού στη Μακεδονία και στην Ήπειρο, όπου μετά την επιχείρηση στο Δέλβινο (Β. ΄Ηπειρο) ανέλαβε Διοικητής του Συντάγματος.

Το απόγευμα της 18ης Ιουνίου 1913 εκδόθηκε διαταγή η ΙΙ Μεραρχία  Πεζικού, να επιτεθεί από το Ανατολικό πλευρό του χωριού Μάνδρες (Αμπάρκιοι) προς τα υψώματα μεταξύ ΚΙΛΚΙΣ – ΛΑΧΑΝΑ.

Προελαύνουσα πριν από το πρώτο φως της 19 Ιουνίου 1913 με εμπροσθοφυλακή το 1ο Σ.Π. και Διοικητή τον Τχη Φωκίωνα Διαλέτη εμπλέκεται την 9η πρωινή σε αγώνα πεζικού.

Από ενός υψώματος (το υψηλοτέρου και οχυροτέρου στην περιοχή) οι Βούλγαροι αντέταξαν λυσσώδη αντίσταση και ο αγώνας προς στιγμή κινδύνευσε.

Μόνος τότε ο Διαλέτης τίθεται επικεφαλής του προπορευόμενου Λόχου και ορμά έφιππος προς τη κορυφή.

Στην απαράμιλλο εκείνη ορμή, σφαίρα τον πλήττει στην καρδιακή του χώρα και πέφτει στο έδαφος αιμόφυρτος, η ώρα ήταν 12:30.

Οι στρατιώτες του αντιλαμβάνονται τον τραυματισμό του, τον μεταφέρουν αμέσως σε ασφαλές μέρος και του προσφέρουν της Α΄ βοήθειες.

Το Σύνταγμα προχωρεί με την ίδια ορμή και καταλαμβάνει την 15:30 ώρα το  ύψωμα.

Τη στιγμή που οι στρατιώτες έστηναν τη σημαία στη κορυφή του υψώματος ο ηρωικός Διοικητής Ταγματάρχης Φωκίων Διαλέτης εξέπνευσε κατά τη διακομιδή του στη Θεσσαλονίκη. 

Η έκβαση της μάχης αυτής, που επήλθε πολύ νωρίτερα από ό,τι αναμενόταν, επέδρασε και στην έκβαση της όλης μάχης ΚΙΛΚΙΣ – ΛΑΧΑΝΑ.

Αυτοί ήταν Ηγέτες. Oι Ήρωες της επικής μάχης του   Κιλκίς. Οραματιζόμενοι την Μεγάλη Ιδέα, εμπνεόμενοι από ανώτερα ιδανικά, αψηφώντας  τα εχθρικά πυρά, στάθηκαν όρθιοι μπροστά στον εχθρό και δια του παραδείγματος οδήγησαν τους άνδρες τους, στην νίκη, και συγκαταλέχθηκαν στην πλειάδα των Ηρώων της Πατρίδας μας. Αυτοί είναι τα πρότυπά μας και αν χρειαστεί θα τους μιμηθούμε και εμείς οι σημερινοί απόγονοί τους

Η περίοδος των Βαλκανικών Πολέμων πέραν των νικηφόρων αποτελεσμάτων της, ήταν μία από τις σπάνιες περιόδους της ομοψυχίας των Ελλήνων.

Σήμερα που η Πατρίδα μας βάλλεται ποικιλοτρόπως, ας μιμηθούμε  Κυβερνώντες και Κυβερνώμενοι, την ομοψυχία αυτής της ενδόξου περιόδου, των Βαλκανικών Πολέμων.

Ειδικώς εμείς που έχουμε την τύχη να ζούμε σε αυτή την αιματοβαμμένη περιοχή του Κιλκίς, ας φροντίσουμε να μην τους ξεχάσουμε ποτέ, με το να συμμετέχουμε  στον ετήσιο εορτασμό ο οποίος δεν  πρέπει να περιορίζεται μόνο σε  τυπικές  καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. αλλά σε παρουσιάσεις, σε ομιλίες με οπτικοακουστικό υλικό των πραγματικών γεγονότων της τριημέρου αυτής επικής μάχης.

Κλείνοντας, αυτό το μικρό αφιέρωμα, και προκειμένου να μην ξεφτίσει με το χρόνο αυτό το ιστορικό για τον τόπο μας γεγονός, και ο πανηγυρικός εορτασμός των 100 χρόνων, προσωπικώς δημιούργησα ένα blog  με τίτλο: "ΕΠΙΚΗ ΜΑΧΗ ΚΙΛΚΙΣ 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 1913" (http://epikimaxikilkis1913.blogspot.gr/ ) σε μια προσπάθεια διατήρησης του στην μνήμη την δική μας, των παιδιών και των εγγονών μας, στο διηνεκές. Στην προσπάθεια αυτή καλώ όλους τους φορείς του Νομού μας και τους συμπολίτες μας, να συμβάλουν στον εμπλουτισμό του,  με ιστορικά στοιχεία, φωτογραφικό υλικό, βίντεο  και άρθρα.

"Οι νεκροί μας κυβερνούν. Και είναι δίκαιον. Αυτοί έστρωσαν με τα κορμιά των τον δρόμον προς την Νίκην. Μέσα εις τον καπνόν των φλεγομένων θημωνιών του κάμπου, εκεί στα μαρμαρωμένα αλώνια, όπου ο θάνατος εθέριζεν την ελληνική νεότητα, εψάλη το θούριον της Νίκης" 21 Ιουλίου 1928 πρωτοσέλιδο εφημερίδος ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, μια ημέρα πριν τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου μάχης Κιλκίς.

ΑΘΑΝΑΤΟΙ!!!

ΑΙΩΝΙΑ ΣΑΣ Η ΜΝΗΜΗ

Έγραψε

Ο Ευάγγελος Μαυρογόνατος

Απόστρατος Αξιωματικός του Στρατού Ξηράς

(Ελευθέρια 2015)

Share on Google Plus

About ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΑΥΡΟΓΟΝΑΤΟΣ

Απόστρατος Αξιωματικός, Αρθρογράφος,Ιστορικός Ερευνητής