Μακεδονικός Αγώνας 1904 – 1908

Ο Μακεδονικός Αγώνας εντάσσεται στο Μακεδονικό Ζήτημα, το οποίο προέκυψε τον 19ο αιώνα και υπήρξε αποτέλεσμα της ιδιάζουσας εθνολογικής σύστασης του χριστιανικού πληθυσμού της Μακεδονίας.Οι αντίρροπες εθνικές κινήσεις, οι αλληλοσυγκρου- όμενες βλέψεις των βαλκανικών κρατών, η πολυγλωσσία των Χριστιανών κατοίκων, αποτέλεσαν τους παράγοντες, που έθεταν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τη γέννηση, την επέκταση και την πλοκή του Μακεδονικού Ζητήματος. Το Μακεδονικό Ζήτημα αποτελεί κρίκο του Ανατολικού Ζητήματος, το οποίο προέκυψε
στα τέλη του 18ου αιώνα, όταν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις, μπροστά στην επιταχυνόμενη παρακμή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας

, προέβαλλαν αξιώσεις και επεχείρησαν κάθε είδους διείσδυση, οικονομική, πολιτική στρατιωτική ή άλλη, σε αυτό τον χώρο της ανατολικής Μεσογείου.
Το Ανατολικό Ζήτημα, επεισόδιο του οποίου αποτελεί η Ελληνική Επανάσταση, θεωρείται ότι λήγει με τον οριστικό διαμελισμό της αυτοκρατορίας, την επόμενη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την ίδρυση του τουρκικού κράτους.

Ο Μακεδονικός αγώνας ήταν ένας ανορθόδοξος πόλεμος στις αρχές του 20ου αιώνα που διήρκεσε περίπου 4 χρόνια ,1904-1908,και διεξήχθη στη Μακεδονία, η οποία τότε ήταν μέρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, μεταξύ κυρίως ελληνικών και βουλγαρικών ενόπλων σωμάτων, ακόμα και Σέρβων και Ρουμάνων, από τη στιγμή που έγινε αντιληπτό ότι η σημαντική αυτή επαρχία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας θα ήταν η επόμενη εδαφική απώλεια του Μεγάλου Ασθενούς. Ξεκίνησε από την περιοχή της Καστοριάς και περί το τέλος του πολέμου, είχε επεκταθεί σ’ όλη τη σημερινή Μακεδονία μέχρι και των περιοχών του Μοναστηρίου, Γευγελής, Δοϊράνης κλπ.

Ιδιαίτερα σκληρός ήταν ο αγώνας στην ελώδη λίμνη των Γιαννιτσών, σημείο στρατηγικής σημασίας για τον έλεγχο των οδικών αρτηριών, ενώ πολλές φονικές μάχες έγιναν στα βουνά της Δ. Μακεδονίας για την τελική επικράτηση σε διαφιλονικούμενα σλαβόφωνα χωριά. Από το 1906 ο τουρκικός στρατός ανέλαβε σημαντικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και περιόρισε αισθητά τη δράση των ενόπλων ομάδων, ελληνικών και βουλγαρικών. Τη διετία 1907-1908 τα ελληνικά σώματα είχαν κερδίσει σημαντικό έδαφος σε όλη την έκταση της Μακεδονίας και είχαν διασφαλίσει είτε την παραμονή, είτε την επανασύνδεση με το Πατριαρχείο πολυάριθμων ελληνικών κοινοτήτων. Η τακτική των Βουλγάρων που χρησιμοποιούσαν κάθε μέσο για να κάνουν τη Μακεδονία βουλγαρική, αφύπνισε τους Έλληνες, ανάμεσά τους Μανιάτες και Κρητικούς, που απ’ όλα τα μέρη της Ελλάδος έτρεξαν εθελοντές, για να βοηθήσουν τους Έλληνες Μακεδόνες στο σκληρό και άνισο αγώνα τους.

Ο Μακεδονικός χώρος κατά την περίοδο της Οθωμανικής εξουσίας μοιραία έγινε πεδίο ανάμιξης πληθυσμών ελληνικών,σερβικών, βουλγαρικών , αφού αποτελούσε κεντρικό τμήμα του Οθωμανικού Κράτους με ελεύθερη διακίνηση των πληθυσμών . Μοιραία , επίσης , οι πληθυσμοί αυτοί , που συνεργάζονταν σε πολλούς τομείς δραστηριότητας , κυρίως οικονομικούς , γίνονταν σε μεγάλο ποσοστό δίγλωσσοι . Στις βόρειες περιοχές του γεωγραφικού χώρου της Μακεδονίας, δηλ. πάνω από τα σημερινά βόρεια σύνορά της Ελλαδας, πλειονότητα αποτελούσαν οι Σλάβοι και οι Βούλγαροι , στις νότιες οι Έλληνες , στις μεσαίες, Βέροια , Έδεσσα , Πέλλα .., ήταν μάλλον δυσδιάκριτες οι αναλογίες και πιο συχνή η διγλωσσία των πληθυσμών .
Όταν σχηματίστηκαν ανεξάρτητα κρατίδια Βαλκανίων, το Σερβικό και το Ελληνικό κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνα , το Βουλγαρικό κατά το 1878, ενώ η Μακεδονία ολόκληρη ήταν ακόμα υπό Οθωμανική κυριαρχία, όλοι αυτοί οι λαοί είχαν εθνική ιδεολογία μία : να απελευθερώσουν αλύτρωτους αδελφούς και αυτούς του Μακεδονικού χώρου. Όλοι άκουγαν τη γλώσσα τους στα μακεδονικά εδάφη , όλοι λογάριαζαν τους δίγλωσσους δικούς τους ομοεθνείς , όλοι επικαλούνταν λόγους ιστορικούς , για να τεκμηριώσουν ως δίκαιες τις επιδιώξεις του .

Οι Έλληνες επικαλούνταν την Αρχαιότητα και τους Βυζαντινούς χρόνους , οι Βούλγαροι θυμούνταν ότι κάποτε ο ηγέτης τους Σαμουήλ 1* έκανε επιδρομές ως τη Δυτική Μακεδονία και οι Σέρβοι ότι ο Στέφανος Ντουσάν είχε επεκτείνει κάποια περίοδο το κράτος του προς νότο. Όλοι έβλεπαν σχολεία ( κοινοτικά ) κάπου μέσα στην υπόδουλη ζώνη και ήθελαν εκεί να διδάσκεται η δική τους γλώσσα , όλοι έβλεπαν ναούς χριστιανικούς και προτιμούσαν εκεί κάποιος δικός τους παπάς να διαβάζει το Ευαγγέλιο την Κυριακή , ώστε να μπορούν να προσμετρούν τους πιστούς ως δικούς τους ομοεθνείς και να διεκδικήσουν κάποια στιγμή την περιοχή για προσάρτηση στη δική τους επικράτεια , αφού η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατέρρεε και δεν προστατευόταν πια από το βρετανικό « δόγμα περί Ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορί ας », ύστερα από τη γερμανική οικονομική διείσδυση σε αυτήν.
Αλλά και συνεννόηση – συμμαχία ανάμεσα στους διεκδικητές – ελευθερωτές του Μακεδονικού χώρου δεν ήταν εύκολη , γιατί όλοι είχαν βλέψεις για απελευθέρωση εδαφών και πληθυσμών περισσότερων από ό,τι τους αναγνώριζαν οι άλλοι διεκδικητές και ιδιαίτερα οι Βούλγαροι , που ήταν οι πιο διεκδικητικοί και ελαφρά υπερφίαλοι για τις στρατιωτικές προπαρασκευές τους ως « Πρώσοι των Βαλκανίων ».

Για ένα διάστημα, από το 1904 ως το 1908, οι Βούλγαροι προσπάθησαν προωθώντας ομάδες ενόπλων, τους κομιτατζήδες, να τρομοκρατούν πληθυσμούς και να τους σύρουν στη δική τους εκκλη σιαστική δικαιοδοσία, τη Βουλγαρική Εξαρχία . Οι Έλληνες απάντησαν με ένοπλες ομάδες εθελοντών για στήριξη των ελληνικών πληθυσμών . Οι Μακεδονομάχοι αυτοί πέτυχαν την αποστολή τους . Στήριξαν τους ελληνικούς πληθυσμούς στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία έναντι των πιέσεων και απειλών των Βουλγάρων . Το πρώτο βήμα για συμμαχική δράση έγινε πριν από τους Βαλκανικούς πολέμους με την προσέγγιση Ελλήνων – Σέρβων . Τα επόμενα βήματα έγιναν όταν πια άνοιγε ο δρόμος του Βαλκανοτουρκικού Πολέμου ,του Α ́ Βαλκανικού Πολέμου το 1912-1913.

Share on Google Plus

About ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΑΥΡΟΓΟΝΑΤΟΣ

Απόστρατος Αξιωματικός, Αρθρογράφος,Ιστορικός Ερευνητής